شیمی درمانی سرطان خون حاد

شیمی درمانی سرطان خون حاد به معنای استفاده از داروهای ضد سرطان است که به داخل ورید، زیر پوست یا مایع مغزی نخاعی (CSF) تزریق می شوند. همچنین شیمی درمانی می تواند استفاده از داروهایی که از طریق دهان برای تخریب یا کنترل سلول های سرطانی مصرف می شوند، باشد.

دارو هایی که در طی فرایند شیمی درمانی مورد استفاده قرار می گیرند، از طریق خون به دیگر قسمت های بدن می روند. این روش درمانی برای سرطان هایی مانند سرطان خون که در بدن پخش می شوند، مفید است. این داروها ممکن است با عوارض همراه باشد

 

شیمی درمانی سرطان خون حاد درمان اصلی بیشتر افراد مبتلا به سرطان خون حاد میلوئیدی (AML) است. شیمی درمانی شدید ممکن است برای بیمارانی که از نظر سلامتی ضعیف هستند توصیه نشود.

مراحل شیمی درمانی سرطان خون حاد کدامند؟

شیمی درمانی سرطان خون حاد AML معمولا به چند مرحله تقسیم می شود:

1. القا مرحله اول درمان است. این مرحله کوتاه و فشرده است و معمولا حدود یک هفته به طول می انجامد. هدف پاکسازی خون از سلول های لوسمی (بلاست) و کاهش تعداد بلاست در مغز استخوان به حد طبیعی است.
2. ادغام مرحله پس از بهبودی بیمار از القای شیمی درمانی سرطان خون حاد است. هدف این مرحله از بین بردن تعداد کمی از سلول های لوسمی است که هنوز در خون هستند اما دیده نمی شوند (زیرا تعداد آنها بسیار کم است). برای تثبیت، شیمی درمانی به صورت چرخه ای تجویز می شود، هر دوره از درمان به دنبال یک دوره استراحت به بدن اجازه می دهد تا بهبودی را بدست آورد.
3. مرحله سوم به نام نگهداری (یا پس از ادغام) شامل دادن دوز کم شیمیایی برای ماه ها یا سال ها پس از پایان ادغام است. این مرحله غالبا برای درمان سرطان خون حاد پرومیلوسیتیک (APL) استفاده می شود.

 

بیشتر داروهای شیمی درمانی سرطان خون حاد که برای درمان AML استفاده می شوند از طریق ورید بازو (IV) تجویز می شوند ، اگرچه برخی از آن ها را می توان در زیر پوست تزریق کرد و یا از طریق دهان به عنوان قرص مصرف کرد. اگر علائمی وجود دارد که سرطان خون به مغز یا نخاع رسیده است (که در AML شایع نیست)، ممکن است شیمی در CSF نیز تجویز شود (معروف به شیمی داخل رحمی).

بیشتر رژیم های شیمیایی که برای درمان AML استفاده می شوند، فشرده هستند و می توانند عوارض جانبی جدی ایجاد کنند ، بنابراین درمان به طور معمول در بیمارستان انجام می شود.

از کدام دارو ها برای شیمی درمانی سرطان خون حاد استفاده می شود؟

داروهای شیمیایی که اغلب برای شیمی درمانی سرطان خون حاد یا AML استفاده می شوند ترکیبی از موارد زیر است:

• سیتارابین (سیتوزین آرابینوزید)
• داروی آنترا سایکلین مانند دائونوروبیسین (داونومایسین) یا ایداروبیسین

سایر داروهای شیمیایی که ممکن است برای درمان AML استفاده شوند عبارتند از:

• کلادریبین
• فلودارابین
• میتوکسانترون
• اتوپوزاید (VP-16)
• 6-تیوگوانین (6-TG)
• هیدروکسی اوره
• داروهای کورتون مانند پردنیزولون یا دگزامتازون
• متوترکسات (MTX)
• 6-مرکاپتوپورین (6-MP)
• آزاسیتیدین
• دسیتابین

 

عوارض جانبی شیمی درمانی سرطان خون حاد چیست؟

داروهای شیمیایی می توانند موجب آسیب رساندن به سلول های طبیعی بدن شوند. در چنین شرایطی عوارض احتمالی متوجه بدن خواهند شد. البته لازم است بدانید عوارض جانبی شیمی درمانی سرطان خون حاد به این بستگی دارد که نوع داروی مصرفی و میزان مصرف آن چقدر باشد. عوارض جانبی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ریزش موی شدید
• ایجاد زخم های متفاوت در دهان
• از دست دادن و کاهش اشتها و به دنبال آن کاهش وزن بدون دلیل
• احساس تهوع و استفراغ مداوم
• اسهال یا یبوست

داروهای شیمیایی همچنین سلول های طبیعی مغز استخوان را تحت تاثیر قرار می دهند، که این امر می تواند تعداد سلول های خون را کاهش دهد. این می تواند منجر به موارد زیر شود:

• افزایش خطر عفونت (ناشی از کم بودن تعداد گلبول سفید طبیعی)
• کبودی یا خونریزی آسان (ناشی از پلاکت خون بسیار کم)
• خستگی و تنگی نفس (ناشی از کم بودن تعداد گلبول قرمز)

بیشتر عوارض جانبی شیمیایی پس از پایان درمان از بین می روند. کم بودن تعداد سلول های خونی می تواند هفته ها طول بکشد اما باید به حالت طبیعی برگردد. غالبا روش هایی برای کاهش این عوارض وجود دارد. به عنوان مثال، می توان داروهایی برای کمک به پیشگیری یا کاهش حالت تهوع و استفراغ تجویز کرد. حتما در مورد داروها برای کاهش عوارض جانبی سوال کنید، و در صورت بروز عوارض جانبی به پزشک خود اطلاع دهید تا بتوان آنها را به طور موثر کنترل کرد.

 

کم بودن تعداد گلبول های سفید: یکی از جدی ترین عوارض جانبی شیمیایی ناشی از کم بودن تعداد گلبول های سفید خون است. اگر تعداد گلبول های سفید خون شما در طول درمان بسیار کم است، می توانید با جلوگیری از قرار گرفتن در معرض میکروب ها، به کاهش خطر ابتلا به عفونت کمک کنید. شما ممکن است آنتی بیوتیک قبل از بروز علائم عفونت یا در اولین نشانه ای از احتمال ایجاد عفونت (مانند تب) دریافت کنید. همچنین ممکن است داروهایی دریافت کنید که به جلوگیری از عفونت های ویروسی و قارچی کمک می کند.

داروهایی که به عنوان فاکتورهای رشد شناخته می شوند، مانند فیلگراستیم (نئوپوژن)، پگفیلگراستیم (نئول استا) و سارگراموستیم (لوکین) ، گاهی اوقات برای افزایش تعداد گلبول های سفید خون بعد از شیمی درمانی، برای کاهش احتمال عفونت تجویز می شوند. با این وجود مشخص نیست که آیا آن ها در موفقیت درمان تاثیر دارند یا خیر.

کم بودن تعداد پلاکت خون:

اگر تعداد پلاکت خون شما کم باشد ، ممکن است به شما دارو برای افزایش پلاکت خون داده شود و یا تزریق پلاکت انجام شود تا از خونریزی جلوگیری کند.

کم بودن تعداد گلبول های قرمز:

تنگی نفس و خستگی مفرط ناشی از کم بودن تعداد گلبول های قرمز خون (کم خونی) ممکن است با داروها یا با تزریق گلبول های قرمز درمان شود.

عوارض جانبی داروهای خاص شیمی درمانی سرطان خون حاد

برخی از داروها برخی از عوارض جانبی خاص را دارند. به عنوان مثال، دوزهای بالای سیتارابین می تواند باعث خشکی چشم شود و بر قسمت های خاصی از مغز اثر بگذارد. این امر می تواند منجر به مشکلات هماهنگی یا تعادل شود. در صورت بروز این عوارض ممکن است دوز دارو کاهش داده شده و یا قطع شود. همچنین انتراسایکلین ها (مانند دائونوروبیسین یا ایداروبیسین) می توانند به قلب آسیب برسانند، بنابراین ممکن است از آن ها در شخصی که قبلا دارای مشکلات قلبی بوده است، استفاده نشود.