شیمی درمانی :
بخش شیمی درمانی و انکولوژی مرکز فوق تخصصی ظفرآریا با بکارگیری پزشکان آنکولوژی و سرطان به همراه پرستار مجرب برای تزریقات با شش تخت بستری فعالیت مینماید . این بخش خدماتی نظیر معاینه و مشاوره درمان به بیماران مبتلا به سرطان , تعیین رژیم غذایی شیمی درمانی و تزریق دارو در بخش شیمی درمانی , مراقبت های پس از درمان و انجام پیگیری های منظم به مبتلایان به سرطان را ارائه می کند .
در نهایت پیشبرد هرچه بهتر تشخیص و درمان سرطان در کشور آرزوی ماست.
شیمی‌درمانی یکی از روش‌های درمانی است که معمولا برای درمان انواع سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این روش معمولا برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد، چون در این بیماری سلول‌های سرطانی رشد کرده و خیلی سریع‌تر از سایر سلول‌ها تقسیم و پخش می‌شوند. به پزشک متخصص در درمان سرطان، انکولوژیست می‌گویند.
شیمی‌درمانی معمولا در کنار سایر روش‌های درمانی مثل جراحی، پرتودرمانی یا هورمون درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به عوامل مختلف بستگی دارد:
- مرحله و نوع سرطان
- سلامت کلی بدن بیمار
- درمان‌های قبلی که فرد برای درمان سرطان تجربه کرده است
- محل قرارگیری سلول‌های سرطانی
- اولویت‌های روش‌های درمانی خود بیمار
شیمی‌درمانی «درمان وابسته به کل بدن یا ساختار بدنی» است، یعنی کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در حالی که شیمی‌درمانی روش موثری برای حمله به سلول‌های سرطانی است، می‌تواند عوارض جانبی جدی نیز داشته و بر کیفیت زندگی شما اثرگذار باشد.
زمانی که پزشک شیمی‌درمانی را برای درمان بیماری‌تان تجویز می‌کند، باید خطرات ناشی از عوارض جانبی آن را بپذیرید، در غیر این صورت درمان بیماری به شدت دشوار خواهد شد.
چرا از شیمی‌درمانی استفاده می‌شود؟
شیمی‌درمانی عمدتا برای موارد زیر مورد کاربرد دارد:
- کاهش تعداد کل سلول‌های سرطانی در بدن
- کم شدن احتمال گسترش سرطان به نقاط دیگر بدن
- کوچک شدن اندازه تومور
- کمتر شدن علائم فعلی بیماری در فرد
اگر شما برای برداشتن تومور تحت عمل جراحی قرار بگیرید، مثل عمل لامپکتومی که برای سرطان سینه انجام می‌شود، پزشک متخصص ممکن است شیمی‌درمانی را برای از بین بردن سایر سلول‌های سرطانی باقی مانده احتمالی تجویز کند.
شیمی‌درمانی همچنین ممکن است برای آماده‌سازی بیمار برای سایر درمان‌ها انجام شود. این روش درمانی می‌تواند برای کوچک‌تر کردن اندازه تومور استفاده شود؛ طوری که تومور کوچک شده و بتوان با انجام جراحی آن را خارج کرد. یا اینکه برای انجام پرتودرمانی، ابتدا شیمی‌درمانی انجام شود.
همچنین در مراحل پیشرفته سرطان، شیمی‌درمانی ممکن است برای کاهش درد بیمار استفاده شود.
شیمی‌درمانی علاوه بر اینکه برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد، برای بیماری‌های مغز استخوان و درمان این بیماری از طریق سلول‌های بنیادی هم استفاده می‌شود.
شیمی‌درمانی برای درمان اختلالات سیستم ایمنی هم کاربرد دارد. در اختلالات سیستم ایمنی بدن، مثل بیماری لوپوس یا روماتیسم مفصلی، دوز بسیار پایین‌تر از آنچه که برای درمان سرطان استفاده می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عوارض جانبی شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی برای کشتن سلول‌هایی که به سرعت تقسیم و پخش می‌شوند، استفاده می‌شود. در حالی که سلول‌های سرطانی جزو این دسته هستند، برخی سلول‌های دیگر بدن نیز رفتار مشابهی دارند. سلول‌هایی که در نواحی زیر قرار دارند، می‌توانند در شیمی‌درمانی تحت تاثیر قرار گرفته و آسیب ببینند:
- خون
- مو
- پوست
- دستگاه گوارش
از این رو عوارض جانبی شیمی‌درمانی شامل موارد زیر می‌شود:
- کبودی و خونریزی بیش از حد
- اسهال
- خشکی دهان
- زخم‌های دهان
- خستگی
- تب
- ریزش مو
- حالت تهوع
- استفراغ
- کاهش وزن
- درد ناشی از آسیب به عصب
- عفونت
- کم‌خونی
- یبوست
- نوروپاتی
- بیماری لیمفیدما
- اختلال در حافظه
- اختلال در تمرکز
- تغییرات پوستی
- تغییرات در ناخن
- بی‌خوابی
- مشکلات جنسی
- مشکلات باروری
پزشک می‌تواند با تجویز دارو، راهنمایی‌هایی در مورد شیوه زندگی و … در مدیریت این عوارض جانبی به بیمار کمک کند.
اکثر عوارض جانبی شیمی‌درمانی پس از پایان درمان کاهش پیدا می‌کنند. البته بسته به نوع شیمی‌درمانی، عوارض جانبی ممکن است تاثیرات طولانی‌مدت حتی به مدت چند سال داشته باشند.
این اثرات می‌تواند به موارد زیر آسیب بزند:
- قلب
- کلیه
- ریه
- عصب
- اندام‌های تولید مثل
البته در اثر شیمی‌درمانی ممکن است بیمار برای بار دوم به سرطان مبتلا شود. قبل از شروع درمان با پزشک خود در مورد خطرات احتمالی و علائمی که باید از آن‌ها آگاه باشید، صحبت کنید.
آمادگی لازم برای شیمی درمانی:
از آنجایی که شیمی‌درمانی روشی سخت برای درمان یک بیماری جدی و پرخطر است، باید قبل از شروع آن، بیمار آمادگی لازم را داشته باشد. پزشک و کارکنان بیمارستان می‌توانند با پیش‌بینی مشکلات احتمالی مربوط به درمان، به بیمار کمک کنند.
بیمار قبل از شروع درمان، باید آزمایشاتی انجام دهد تا مشخص شود که سلامتی کافی و لازم برای انجام شیمی‌درمانی را دارد یا خیر. در این مرحله آزمایشاتی مربوط به قلب و خون انجام می‌گیرد تا از سلامت کبد نیز اطمینان حاصل شود. این آزمایش‌ها همچنین می‌تواند به پزشک درتصمیم‌گیری در مورد نوع شیمی‌درمانی کمک کند.
همچنین ممکن است پزشک از بیمار بخواهد قبل از شروع شیمی‌درمانی، به دندان‌پزشک هم مراجعه کند. چون این روش درمانی می‌تواند بر توانایی بدن در التیام زخم‌ها اثر بگذارد، هر عفونتی در لثه یا دندان ممکن است در سراسر بدن پخش شود.
پزشک احتمالا در طول شیمی‌درمانی، در رگ وریدی، دستگاه پورت نصب کند. پورت دستگاهی است که در بدن، به‌خصوص در قفسه سینه و نزدیک شانه کار گذاشته می‌شود. این دستگاه باعث دسترسی آسان‌تر به رگ‌ها می‌شود و درد کمتری دارد.
توصیه‌هایی برای آمادگی برای شیمی‌درمانی
بیماران هنگام آماده شدن برای شیمی‌درمانی بهتر است ، این موارد را رعایت کنند:
به کارهای خود سر و سامان دهید
اکثر بیماران می‌توانند در طول شیمی‌درمانی کار کنند؛ اما بهتر است قبل از مشخص شدن نوع عوارض جانبی این روش درمانی بر بدن‌تان، حجم کار خود را کمتر کنید.
خانه خود را آماده کنید
لباس‌ها را بشویید، مواد غذایی مورد نیاز را خریداری کرده و در خانه داشته باشید و کارهای دیگری که لازم است، انجام دهید. چراکه ممکن است در اولین جلسه شیمی‌درمانی بدن‌تان بسیار ضعیف شود.
در طول درمان ممکن است به کمک نیاز داشته باشید
اگر تنها زندگی می کنید یا همسرتان قادر به انجام برخی کارها نیست، از یکی از دوستان یا اعضای خانواده بخواهید برای انجام کارهای خانه یا مراقبت از فرزندتان به کمک شما بیایند.
عوارض جانبی را پیش‌بینی کنید
از دکتر خود در مورد عوارض احتمالی در طول درمان و نحوه کنار آمدن با آن‌ها، سوال بپرسید. اگر ممکن است ناباروری یکی از عوارض جانبی شیمی‌درمانی باشد و بخواهید بعد از درمان بچه‌دار شوید، بهتر است قبل از شروع شیمی‌درمانی به ذخیره یا فریز کردن اسپرم، تخمک یا لقاج مصنوعی اقدام کنید. شاید بخواهید روشی را برای جلوگیری از ریزش مو انتخاب کنید یا حتی کلاه‌گیس بخرید.
درمان را شروع کنید یا به یکی از گروه‌های حمایتی بپیوندید
با فردی غیر از اعضای خانواده یا دوستان‌تان صحبت کنید و سعی کنید خوشبین باشید. این کار می‌تواند به غلبه بر ترس‌های شما در مورد درمان کمک کند.
شیمی‌درمانی چگونه انجام می‌شود؟
شیمی‌درمانی معمولا به‌صورت قرص یا تزریق مستقیم به رگ‌ها انجام می‌شود. علاوه بر این‌ها، این روش درمانی می‌تواند به روش‌های دیگری تجویز شود که به شرح زیر است:
- شیمی‌درمانی بسته به محل قرارگیری تومور، می‌تواند به‌طور مستقیم روی تومور انجام شود. اگر جراحی برای برداشتن تومور انجام گیرد، پزشک می‌تواند قرص‌های حلال در بدن قرار دهد که می‌تواند به مرور زمان، دارو را در بدن پخش کند.
- برخی سرطان‌های پوست می‌تواند با کرم‌های شیمی‌درمانی درمان شود.
- شیمی‌درمانی توسط درمان موضعی به بخش‌های خاص بدن مثل عصب، قفسه سینه، سیستم عصبی مرکزی یا مثانه از طریق مجاری ادراری انتقال داده شود.
- برخی از انواع شیمی‌درمانی به شکل مصرف قرص است.
- داروهای مایع شیمی‌درمانی می‌تواند فقط با انجام یک تزریق انجام شود، یا اینکه می‌توانید در هر جایی که نیاز است و تزریق انجام می‌شود، دستگاه پورت نصب کنید. روش تزریق با پورت فقط اولین باری که دستگاه نصب می‌شود، در محل تزریق درد دارد؛ اما سوزن پورت بسته به سطح فعالیت شما می‌تواند شل یا باز شود.
- اگر درمان شما با کرم یا قرص انجام می‌شود، می‌توانید در خانه روند درمان را ادامه دهید. مراحل دیگر در بیمارستان یا مرکز درمان سرطان انجام می‌گیرد.
- برنامه شیمی‌درمانی می‌تواند طبق برنامه شما پیش برود، مثلا در چه ساعاتی می‌توانید برای شیمی‌درمانی حاضر شوید.
بعد از شیمی‌درمانی
دکتر و گروه درمانی، به‌طور مرتب اثربخشی درمان را کنترل می‌کنند. این اقدامات کنترلی شامل عکس‌برداری، آزمایش خون و سایر آزمایش‌ها می‌شود. پزشک می‌تواند در هر زمانی روند درمان را تغییر دهد. هرچه بیشتر با پزشک خود در مورد چگونگی تاثیرات شیمی‌درمانی روی بدن‌تان صحبت کنید، تجربه درمان مطلوب‌تری خواهید داشت.
سلامت غذا در طول درمان و بعد از بهبودی بیمار
سلامت غذا برای تمامی افراد مهم است، اما این اهمیت در طول درمان سرطان و بعد از آن، دوچندان می‌شود.
درمان سرطان، مثل شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و مغز استخوان می‌تواند باعث ضعف سیستم ایمنی شود. این امر کار را برای بدن، به منظور محافظت از خود در برابر بیماری‌های ناشی از غذا، از جمله مسمومیت غذایی سخت‌تر می‌کند. بیماری‌های غذازاد (ناشی از غذای ناسالم) معمولا با خوردن غذاهای آلوده به باکتری‌های مضر، انگل‌ها یا ویروس‌ها عارض می‌شود.
گام‌های ساده برای حفظ سلامت غذایی
توصیه‌های زیر به کاهش ابتلا به مسمومیت غذایی کمک می‌کند. از تیم مراقبت سلامت خود در مورد کارهایی که باید انجام دهید، حتما سوال بپرسید.
خرید هوشمند
- غذای مانده یا غذایی که در جای کثیف نگهداری می‌شود، نخرید
- میوه یا سبزیجات له شده یا ناسالم خریداری نکنید
- کنسروهایی که قوطی آن‌ها ترک برداشته یا دارای فررفتگی و برآمدگی باشد، نخرید
غذاها را با دقت آماده و تمیز کنید
- تمامی سبزیجات و میوه‌های تازه را با آب بشویید و با دستمال تمیز خشک کنید
- قبل از باز کردن قوطی کنسرها، آن‌ها را تمیز کنید
- بعد از آماده کردن غذا، دست‌های خود را به مدت ۲۰ ثانیه با آب گرم و صابون بشویید. به تمیزی بین انگشت‌ها و زیر ناخن‌ها اهمیت دهید
- ظروف و بشقاب‌ها را با آب داغ و مایع ظرفشویی بشویید
- آشپزخانه و تخته‌های برش را با استفاده از مایع ظرفشویی و مقداری سفیدکننده ضدعفونی کنید
از انتقال آلودگی پیشگیری کنید
- گوشت، مرغ و ماهی خام یا آبمیوه‌ها را به دور از مواد غذایی نگهداری کنید. باکتری‌ها می‌توانند از طریق تماس با مواد غذایی یا آب آن، پخش شده و سبب انتقال آلودگی شوند
- گوشت یا مرغ خام را نشویید، چون ممکن است باعث گسترش باکتری‌ها به سطوح اطراف شود
- تمامی وسایلی را که برای آماده‌سازی مواد غذایی خام استفاده کرده‌اید، مثل لوازم آشپزخانه، تخته‌های برش و ظروف، قبل از استفاده برای پخت سایر غذاها بشویید
غذاهای مانده را دور بریزید
- غذاهای کنسروی بسته‌بندی شده را قبل از اتمام تاریخ انقضای آن مصرف کنید
- باقی مانده غذاهایی که در یخچال نگهداری می‌شوند را در عرض ۳ یا ۴ روز مصرف کنید. بعد از این مدت، آن‌ها را دور بریزید. حتی اگر غذا بوی بد ندهد و به نظر برسد که فاسد نشده، ممکن است دیگر سالم نباشد. برخی از باکتری‌ها مثل لیستریا می‌توانند در صورت نگهداری طولانی‌مدت غذا، حتی در غذاهای نگهداری شده در یخچال نیز رشد کنند
- هنگام غذا خوردن در رستوران‌ها و بیرون از خانه، احتیاط کنید
- در رستوران‌ها اگر غذاها به‌صورت طولانی مدت و در تماس با افراد قرار گیرد، از بوفه و سالاد بار چیزی نخورید. غذا می‌تواند در تماس با فردی که حاوی ویروس، به‌خصوص نورو ویروس‌ها است، آلوده شود. به جای اینکه از گارسون بخواهید غذا را در ظروف بیرون‌بر دردار قرار دهد، باقی مانده غذاها را خودتان در ظرف بگذارید. به محض اینکه به خانه رسیدید، غذا را در یخچال قرار دهید
- رستوران‌هایی را انتخاب کنید که تمیز هستند و غذا را همانطور که شما می‌خواهید، طبخ می‌کنند
غذا را در درجه حرارت مناسب بپزید
- مواد غذایی را در درجه‌ی حرارت مناسب طبخ کنید، مثلا همبرگر باید حداقل در دمای ۷۱ درجه سانتی‌گراد پخته شود.
مواد غذایی را به درستی گرم کنید
- به جای اینکه بگذارید مواد غذایی یخ زده در دمای محیط باز شوند، آن‌ها را در یخچال قرار داده و بگذارید یخ آن با دمای یخچال آب شود. همچنین می‌توانید غذا را در آب سرد یا مایکروویو قرار دهید؛ اما به محض اینکه یخ‌اش باز شد، آن را گرم کنید.
-
از خوردن غذاهای خاصی اجتناب کنید
برخی از غذاها زودتر به انواع باکتری آلوده می‌شوند که شامل مواد غذایی زیر است:
- میوه و سبزیجات تازه شسته نشده، به‌خصوص سبزیجات پر برگ که آلودگی می‌تواند در آن پنهان بماند
- جوانه‌های خام مثل یونجه یا جوانه سویا یا لوبیا
- گوشت خام یا نیم‌پز، به‌خصوص گوشت گاو؛ یا انواع دیگر گوشت یا مرغ نپخته و نیم‌پز
- هات‌داگ سرد یا کالباس که شامل کالباس خشک و کالباس ایتالیایی سالامی نپخته می‌شود. همیشه این غذاها را به حدی بپزید یا گرم کنید که از گرمای آن بخار ایجاد شود
- پاته سردشده
- صدف‌‌های خوراکی خام یا نپخته
- ماهی دودی
- برخی از انواع ماهی (هم خام و هم پخته)، چون حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند
- سوشی و ساشیمی که اغلب دارای ماهی خام هستند
- نوشیدنی‌های غیر پاستوریزه، مثل آبمیوه‌های غیرپاستوریزه، شیر خام و ماست غیرپاستوریزه
- پنیرهای نرمی که از شیرهای غیر پاستوریزه تهیه می‌شوند، مثل پنیر فتا، پنیر بز، کممبر، پنیر رگه آبی و …
- تخم مرغ خام و نیم‌پز مثل تخم مرغ عسلی، یا خوراکی‌هایی که با تخم مرغ خام تهیه می‌شوند، مثل سس مایونز خانگی
- سالادهای آماده‌ای که با تخم مرغ، ژامبون، مرغ یا غذاهایی دریایی درست شده باشند
به سلامت آبی که می‌نوشید، دقت کنید
بعضی از منابع آب مثل آب‌های زیرزمینی ممکن است حاوی باکتری‌ها یا مواد شیمیایی مضر باشند. آب تصفیه شده لوله کشی برای افراد سالم خوب است؛ اما برای کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، آزمایش نشده است. از یک دستگاه تصفیه آب خانگی استفاده کنید تا آب سالم‌تری بنوشید.
علائم مسمومیت غذایی
اغلب این علائم شبیه علائم آنفولانزای معده است:
- اسهال
- درد یا گرفتگی عضلات شکم
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب
- سردرد
- درد عضلانی
البته معمولا این علائم در ساعات اولیه یا چند روز پس از ورود عفونت به بدن ظاهر می‌شوند.
زمانی که حدس زدید دچار مسمومیت غذایی شده‌اید، چه باید بکنید؟
- بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. درمان به موقع بسیار مهم است.
- مقدار زیادی مایعات بنوشید تا آب بدن خشک نشود.
- اگر به خاطر غذایی که در رستوران یا جاهای عمومی دیگر خورده‌اید، مسموم شده‌اید، با سازمان بهداشت تماس بگیرید. با گزارش به این سازمان ممکن است از مریض شدن افراد دیگر جلوگیری کنید
.منبع:Cancer
بازدیدها: 760